صدای جریده – عارف شریفی صرخه: «قتل»؛ این واژه ترسناک، در سالهای اخیر، خوزستانیها را بارها و شاید بیش از گذشته شوکه کرده است؛ از قتلهای عمدی تا سهوی و یا کشته هایی که قربانی خردهفرهنگهایی غلطی مثل تیراندازی هوایی شده اند.
در جامعه قبیله ای، قاتل یا مجرم تنها جریمه نمی شود، بلکه تمام عشیره باید تاوان اشتباه یا جریمه یک نفر را پس بدهد، مثلا اگر قتلی صورت بگیرد، خانواده، عشیره و قبیله قاتل هم در امان نخواهند بود!
این یک تهدید بزرگ برای امنیت اجتماعی و روانی جامعه است که حاکمیت قانون را نیز زیر سوال می برد، «رستم خنیفر» صاحب نظر در حوزه مسائل عشایری، کارشناس جامعه شناسی و کارشناس سابق تلویزیونی شبکه خوزستان در امور عشایر در این ارتباط معتقد است که مسئله تنها در محور قبیله نمیچرخد.
گفت و گویی درباره این موضوع با او ترتیب داده ایم که در ادامه می خوانید:
سوال: از شوش خبر میرسد که تنها در یک هفته چند فقره قتل صورت گرفته است؛ چرا در شوش؟
در شهرستان شوش گاه گاهی شاهد قتلهایی با انگیزههای مختلف هستیم که موجب بروز ناامنی در جامعه میشود و با توجه به اینکه جامعه ما از تعصب قبیلهای رنج میبرد دخالت قبایل در درگیریها و نزاعهای شخصی مشکل را دو چندان میکند.
سوال: یعنی قبایل چگونه در قتلها و خشونتها دخالت دارند؟
متأسفانه قبیله خانواده مقتول بدون در نظر گرفتن مراجع ذیصلاح ونیروهای امنیتی وقضایی خود در پی انتقام میگردد وآتش خشم خود را نه فقط متوجه قاتل میکند بلکه کل فامیل و اقوام دور ونزدیک او را هدف قرار داده ومشاهده شده است که علیرغم اینکه قاتل خود را تسلیم و یا توسط نیروهای انتظامی دستگیر میشود خشونت علیه قبیله مقتول ادامه مییابد و در خیلی موارد شاهد کشتن و یا ضرب وجرح و یا غارت وآتش زدن اموال افرادی هستیم که هیچگونه دخالتی در ارتکاب جرم نداشته و تنها گناه آنها این است که از قبیله قاتل میباشند.
سوال: در این میان چه کسانی بیشترین آسیب را متحمل میشوند؟
بیشترین آسیبهای روحی وروانی متوجه کودکان و زنان خویشاوندان مقتول میشود و باید هفتهها بیخوابی کشیده و در جوی از رعب وحشت زندگی کنند و سرانجام آنها را از خانه و کاشانه خود آواره کنند. این اعمال وحشیانه با هیچ منطقی قابل توجیه نیست و گویی که این انتقام دسته جمعی یادآور اولین دورههای درگیریهای قبیلهای است.
سوال: دیدگاه مکتب اسلام در برابر این فعل و انفعالات چیست؟
هرچند که اسلام اصل را برشخصی بودن مسئولیت دانسته و در قرآن مجید آمده است که «ولا تزروا وازرة وزر أخری » انعام ۱۶۴(هیچ نفسی بار دیگری را بر دوش نگیرد) اما متأسفانه متعصبین قبیله جام غضب خود را بر سر افراد بیگناه ریخته و هیچ اعتنایی به قوانین کشور نمیکنند ودر طول تاریخ٬ تعصب قبیلهای موجب خونریزیهای زیادی شده است و به همین جهت پیامبر اکرم (ص)مردم را از تعصب قبیلهای برحذر میدارد و اظهار مینماید که از آن بوی تعفن و فساد میآید و روابط خویشاوندی واصل ونسب که اساس قبیله است را فقط برای صله رحم میخواهد نه برای فخرفروشی وتعصبات کورکورانه؛ ایشان در حدیثی میفرماید: اصل ونسب را یاد بگیرید تا دودمان خود را بشناسید وبا آنها صله رحم داشته باشید وهمیشه اسلام مردم رابه همکاری در راه نیک دعوت میکند واز دشمنی وتجاوز بر حذر می دارد.
سوال: چرا در این جامعه روز بهروز تعصب قبیلهای باعث ایجاد مشکلات و ناامنیهای زیاد در استان میشود؟
بی شک سقوط بغداد در سال ۲۰۰۳میلادی علاوه بر افزایش ورود اسلحههای غیرمجاز احساس میشود که تعصبات قبیلهای پررنگتر شده وخیلی از جوانان ما جذب این آفت اجتماعی و همچنین حمل سلاح شدهاند طوری که در شهرستان شوش گاهی خبر میرسد که کودکان ونوجوانان ۱۴ساله اسلحه کلاشینکف را حمل کرده و گاه وبی گاه شروع به تیراندازی در سطح شهر نمودهاند. امر باعث کشته شدن افراد بیگناهی در سطح شهرستان شده است و ما بارها شاهد تکرار این حوادث تلخ بودهایم هر چند که به همت مسئولان وافراد تحصیل کرده وشیوخ وریشسفیدان قبایل گامهای مثبتی برای ممانعت از تیراندازی در مراسم عروسی و سوگواری برداشته شده است اما خطر وجود اسلحه غیرمجاز همچنان جان مردم شوش را تهدید میکند.
سوال: چرا با وجود اینکه در استان خوزستان بیش از یک قرن دادگاههای مدنی دایر بوده ولی با این وجود همچنان مردم برای حل مشکلات خود از عرف عشایری پیروی میکنند و در هنگام وقوع مشکلات بدون در نظر گرفتن قوانین جامعه نظم عمومی را به هم زده و آسایش مردم را تهدید میکنند؟
کارشناسان فرهنگی اعتقاد بر این دارند جامعهای که قوانین مدنی را کنار گذاشته وعرف عشایری حکم فرما شود هیچ وقت طعم سعادت و خوشبختی را نمیچشد و نمیتواند همانند جامعههای متمدن پیشرفت و ترقی داشته باشد و برخی دیگر از کارشناسان نیز اعتقاد بر این دارند که قبیلهگری و نزاع قبیلهای در برهههایی از زمان دیده میشوند که دولتهای مدنی بسیار تساهل وتسامح میکنند واقتدار قانون برای همگان قابل احساس نباشد؛ علاوه بر این باورهای غلطی در جامعه رایج است که امروزه هرکس پول ونفوذ بیشتری داشته باشد می تواند از بهترین وکلا استفاده کرده و پروندههای قضایی را به نفع خود هدایت کند؛ اما مشکل دیگری که همیشه مردم از آن مینالند این است که در صورت اثبات جرم اگر قاتل به اعدام محکوم شود خانواده مقتول باید دیه قاتل را بپردازد وبا توجه به فقری که در جامعه حاکم است این هزینهها برای خانواده مقتول سرسامآور است و باید تمام مایملک خود را بفروشد تا بتواند فرد جانی را مجازات نماید.
سوال: آیا فرهنگ عشیرهای این را میپذیرد؟
فرهنگ عشیرهای این را نمیپذیرد که فرزند خود به راحتی کشته شود وبرای مجازات جانی باید دیه او را پرداخت نماید بنابراین با وجود اسلحه زیاد و جوانانی که هیچ اعتنایی به قانون ندارند کار را یکسره کرده و قاتل ویا یکی از نزدیکان او را کشته و براساس نتیجه باخت باخت پس از مدت زمانی طبق عرف عشایری با هم سازش میکنند و طرفین درگیری به صورت قانونی رضایت یکدیگر را جلب میکنند که متأسفانه این سیکل همیشه ادامه دارد ونمیدانیم با این وضعیت چه آیندهای در انتظار ماست
سوال: راه حل چیست؟
بدون تردید تنها راه زایل شدن این رفتارهای خشن و افراطی و تعصبهای کورکورانه فاصله گرفتن از تفکرات وسنتهای دیرینه و غلط از طریق فرهنگسازی واستفاده از ظرفیت رسانهای استان بخصوص صدا وسیما وتولید برنامههای محلی همراه با فعالیتهای قانونی و برخوردهای محکم و نهادینه کردن فرهنگ احترام به قانون میباشد.
انتهای پیام/
